Η κρίση στο Κατάρ και τα αποτελέσματα που προκαλούν ο διπλωματικός και οικονομικός αποκλεισμός του, θέτουν μια σειρά ερωτημάτων που αφορούν στη χώρα μας και τον ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει μπροστά στη νέα τάξη πραγμάτων που διαμορφώνεται στη Μέση Ανατολή.
Μπορεί ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ να τυγχάνει συχνά αντικείμενο χλευασμού για το στυλ ή τη ρηχότητα που επιδεικνύει, πρέπει όμως να αναγνωρίσουμε ότι επί των ημερών του τίθενται σημαντικά ερωτήματα για τη φύση του δυτικού συνασπισμού, ενώ φαίνεται πως υπάρχει και πρόθεση για διευθέτηση των ζητημάτων στη Μέση Ανατολή. Οπωσδήποτε υπήρξε μέγιστη διπλωματική επιτυχία του Νίκου Κοτζιά πως η Ελλάδα ανέλαβε τη διπλωματική εκπροσώπηση της Αιγύπτου στο Κατάρ, επιβεβαιώνοντας την καλή μαρτυρία που έχει η χώρα μας στον αραβικό κόσμο. Με την Τουρκία να καθίσταται πρακτικά μέρος του προβλήματος και όχι της λύσης, η Ελλάδα έχει τη δυνατότητα να παίξει τον δικό της ρόλο στο περιφερειακό σύστημα όπως αυτό διαμορφώνεται.
Η συμμαχία μας με το Ισραήλ, την Αίγυπτο και την Κύπρο φαίνεται πως αποκτά το δικό της βάθος, δεδομένων των πλούσιων κοιτασμάτων που υπάρχουν στην περιοχή αλλά και την αλλαγή της παγκόσμιας αγοράς ενέργειας με στροφή στο LNG, δηλαδή το υγροποιημένο αέριο που μεταφέρεται με βαπόρια και όχι αγωγούς. Ωστόσο, η Ελλάδα σε αυτή την κρίσιμη συγκυρία, βρίσκεται σε μια κατάσταση οικονομικής «νεκροφάνειας» αναμένοντας τις αποφάσεις των εταίρων και δανειστών της και με μια κυβέρνηση που δεν πείθει κανέναν ως προς την ικανότητά της να κάνει μεταρρυθμίσεις που θα πείσουν τις αγορές ότι η χώρα μπορεί να σχεδιάσει το μέλλον της και όχι απλά να διαχειριστεί ένα διαρκές to do list των θεσμών.
Την ίδια στιγμή η Ευρώπη βρίσκεται στο δικό της κρίσιμο σημείο. Με τον Τραμπ να καθιστά σαφές πως η λογική του ΝΑΤΟ είναι πλέον παρωχημένη και τα μέλη πρέπει να συνεισφέρουν για να απολαμβάνουν την αμερικανική προστασία, η Ένωση βρίσκεται προ των ευθυνών της. Το ζήτημα τέθηκε ευθέως από τη Άνγκελα Μέρκελ, η οποία έθεσε επί τάπητος τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής αμυντικής ένωσης. Το γεγονός ότι καγκελάριος της Γερμανίας μίλησε για αμυντικό σχεδιασμό που δεν θα περιλαμβάνει τις ΗΠΑ αποτελεί σημείο πρωτοφανές για τα μεταπολεμικά χρονικά και τομή στην παγκόσμια Ιστορία.
Όμως αν η Άνγκελα Μέρκελ- και κατ’ επέκταση η Γερμανία πιστεύει τα όσα είπε θα πάρει το ρίσκο να ηγηθεί; Γιατί η κοινή άμυνα στην περίπτωση της Ευρώπης περνά μέσα από την οικονομική ενοποίηση – απαιτεί κοινό δόγμα στρατηγικής αντίληψης, κοινό προϋπολογισμό, κοινές προμήθειες στρατιωτικού υλκού και κατ’ επέκταση κοινό χρέος αν θέλουμε να δείξουμε στην πράξη ότι οι κινήσεις μας έχουν στρατηγικό βάθος και προβολή ισχύος στο πεδίο της γεωπολιτικής. Αν η απάντηση είναι θετική πρέπει να δούμε ποιους αφορά: την ευρωζώνη; Τους 27; Πώς θα πείσουμε οτι είμαστε έτοιμοι για τα μεγάλα όταν παίζουμε blame game για τα μικρά;
Η αξίωση ρόλου υπερδύναμης θέλει ηγετική πρωτοβουλία και γερό πορτοφόλι. Η Ελλάδα πρέπει μπροστά σε αυτό το ντόμινο ανακατατάξεων να πάρει θέση για όλα αυτά τα ζητήματα – τόσο σε σχέση με την Ευρώπη όσο και με τον ΝΑΤΟϊκό της ρόλο. Τώρα παρά ποτέ απαιτείται η σύγκληση του Εθνικού Συμβουλίου Εξωτερικής Πολιτικής με τις πολιτικές δυνάμεις να αναλαμβάνουν την ευθύνη των αποφάσεων για μια «μεγάλη συνεννόηση». Δεν έχουμε την πολυτέλεια να πλέουμε ακυβέρνητοι καθώς πλησιάζει καταιγίδα.