Τον Αύγουστο του 2017 είχα την τιμή να υποδεχθώ εκ μέρους των συμπατριωτών μου Ασσιωτών, τον Μακαριότατο Αρχιεπίσκοπο Αλβανίας στον τόπο καταγωγής του.

Η ομιλία μου είχε ως εξής:

Μακαριότατε Αρχιεπίσκοπε Τυράννων, Δυρραχίου και Πάσης Αλβανίας κ.κ. Αναστάσιε,

Εκ μέρους του παρέδρου, του εντεταλμένου δημοτικού συμβούλου Ερείσου και των κατοίκων της Άσσου σας απευθύνουμε ένα θερμό, ένα μεγάλο και από καρδιάς Καλώς ήλθατε.
Καλώς ήλθατε στα προγονικά σας χώματα, καλώς ήλθατε σπίτι σας. Εις τα ίδια ήλθατε, καθότι Γιαννουλάτος και μου φαίνεται κάπως άκομψο να προσφωνούμε έναν δικό μας άνθρωπο σαν ένα «τυπικό» επίσημο όταν νομίζω πως όλοι θα θέλαμε να σας κάνουμε μια ζεστή και μεγάλη αγκαλιά.

Χαιρόμαστε για τα αξιώματα και τους τίτλους σας, του πανεπιστημιακού και του ακαδημαϊκού. Του αξιώματος του προθιεράρχου και επανιδρυτού της Εκκλησίας της Αλβανίας και μάλιστα εν μέσω πολλών εμποδίων και θλίψεων. Του σύγχρονου ιεραποστόλου με ιδιαίτερη προσφορά στους Αφρικανούς αδελφούς. Του Θεολόγου, που μιλά και στη νέα εποχή με τις τόσες αναζητήσεις, τον κατακερματισμό του σύγχρονου ανθρώπου και τις προκλήσεις ενός μέλλοντος όμορφου αλλά και συνάμα άγριου και ανεξερεύνητου. Του ιεράρχη που κατάφερε το πρωτοφανές – να κερδίσει την απόλυτη, καθολική και διαχρονική αποδοχή όλων των Ελλήνων, ανεξάρτητα από την προέλευσή τους, το κόμμα που ψηφίζουν, από το αν αυτοπροσδιορίζονται ως πιστοί ή άθεοι.

Πάνω από όλα όμως χαιρόμαστε για το μέγιστο αξίωμα σας, του πατέρα και γέροντα όλων μας. Πολλές φορές στο κήρυγμά σας επισημαίνετε την αγάπη ως την κυρίαρχη έννοια κατανόησης της Χριστιανικής πίστης, ως το ειδοποιό εκείνο στοιχείο από τις άλλες θρησκείες τις οποίες με τόση σπουδή μελετήσατε και κατανοήσατε στην τεράστια αυτή προσωπική και ποιμαντική διαδρομή. Δεν επιθυμώ συνεπώς να παραβιάσω ανοικτές θύρες – και πράγματι, σε ποιες θύρες να εισέλθει κανείς όταν απευθύνεται σε κορυφές, σε ανθρώπους που τις πέρασαν ή και που τις άνοιξαν με τη ζωή και το έργο τους; Τι ανταποδώσωμεν τω Κυρίω περί πάντων ων ανταπέδωκεν ημίν;

Η σημερινή υποδοχή σας εδώ, στην αγαπημένη σας Άσσο, είναι μια σύναξη ευχαριστίας στην κορύφωση του καλοκαιριού. Μια σύναξη που έρχεται αμέσως μετά από δύο λαμπρές εορτές, της Κοίμησης της Θεοτόκου και του Αγίου μας και πριν την μεγάλη γιορτή του πολιούχου μας Αγίου Κοσμά του Αιτωλού, του οποίου τον διάδοχο βλέπουμε στο πρόσωπό σας κατά τα μέτρα της εποχής. Και οι τρεις γιορτές αποτελούν την πύλη προς την όντως ζωή και μας θυμίζουν πως οι πρωταγωνιστές τους είχαν κάτι που συνιστά την προϋπόθεση της αγάπης: την ελευθερία. Ελευθέρως υπέταξαν το θέλημά τους και τη ζωή του στο θέλημα του Θεού. Έγιναν δοχεία και πομποί αγάπης.

Αλήθεια, τι νόημα θα είχε η αγάπη χωρίς την ελευθερία; Περισσότερο θα έμοιαζε με εμπορική σχέση, με μια εξάρτηση. Θα ήταν μια διαρκής καταπίεση. Ποια θα ήταν η αξία του ιεραποστολικού σας έργου αν αυτό είχε γίνει χωρίς ελευθερία; Χωρίς την υποταγή σας στο θέλημα και το σχέδιο του Θεού; Χωρίς τη δυνατότητα αυτών των ανθρώπων να ακούσουν, να κατανοήσουν να εμπεδώσουν ή ακόμα και να απορρίψουν το μήνυμα της αγάπης, που τόσο αφειδώλευτα τους προσφέρατε;

Το ίδιο φυσικά ισχύει για την Αλβανία, όπου οικοδομήσατε Εκκλησία πάνω στα ερείπια. Συχνά το λέμε ως κάτι απλό, μα πόσοι από εμάς θα μπορούσαν να φανταστούν μια κοινωνία δίχως Θεό, όπου οι εκκλησίες είχαν μετατραπεί σε στάβλους και γυμναστήρια; Πόσοι φαντάζονται να τους συλλαμβάνουν επειδή κάνουν τον σταυρό τους;

Μακαριότατε, δεν θα ξεχάσω ποτέ τα δάκρυα του συμπατριώτη μας Γιάννη Κόγκα, από την Βόρεια Ήπειρο, με τον οποίο υπηρέτησα στον Ελληνικό Στρατό, ο οποίος μου διηγείτο πως όντας μαθητής στο δημοτικό, οι δάσκαλοι του καθεστώτος Χότζα του ζητούσαν να δείξει τα χέρια του μετά το Πάσχα για να καταλάβουν μήπως έχει κόκκινο χρώμα και κρυφά βάφουν αυγά. Με το έργο, το κήρυγμά σας και την αγάπη σας επιβεβαιώνετε καθημερινά πως είστε ὁ ἐπὶ τὴν γῆν τὴν καλὴν σπαρείς καρπός.

Μακαριότατε, πέρασαν σχεδόν δεκαπέντε χρόνια από την προηγούμενη επίσκεψή σας στην γενέτειρα Άσσο. Και πόσο διαφορετικά πράγματι μοιάζουν όλα. Λείπουν από κοντά μας πολλοί. Παππούδες και γονείς. Λείπει η πίστη για τις μέρες που έρχονται. Λείπουν δύο μεγάλοι Λευίτες που με το ήθος τους σμίλευσαν τον τόπο. Αναφέρομαι στον παπά Παναγή Σκλαβούνο και φυσικά τον αείμνηστο Μητροπολίτη μας Γεράσιμο Φωκά, ένα από τα πλέον φωτεινά πνευματικά σας παιδιά.

Και όμως σε ένα κόσμο που διαρκώς αλλάζει κατά θαυμαστό τρόπο οι αναφορές μας παραμένουν σταθερές. Το τοπίο της Άσσου, με τις όποιες παραλλαγές του μέσα στο χρόνο είναι το ίδιο που αντικρίσατε κατά την προηγούμενη επίσκεψή σας, είναι το ίδιο που αντίκρυσε ο πατέρας σας. Η εκκλησία που στεκόμαστε -μπορεί να χτυπήθηκε ανελέητα από τους σεισμούς του 1953, όμως ανοικοδομήθηκε, εμπλουτίστηκε και εδώ συνεχίζουμε να μιλούμε την κοινή μας διάλεκτο – τη γλώσσα της Θείας Ευχαριστίας. Εδώ είναι και ο σταυρός που άφησε ενθύμιο και σημείο αιώνιο ο πατροΚοσμάς κατά το πέρασμά του και που ξέρουμε πόσο αγαπάτε. Παραδίπλα στέκει και η ελιά που κήρυξε, στην οποία θα μεταβούμε.

Κι αν οι γενιές διαδέχονται η μια την άλλη, σε αυτή την αλυσίδα της ζωής, κι αν οι άνθρωποι οδοδείκτες μας λείπουν, η πρόνοια του Θεού μεριμνά. Και έφερε κοντά μας νέα μέλη, νέα σημεία αναφοράς. Και μας προίκισε με τον ποιμενάρχη μας Μητροπολίτη Δημήτριο, που με το έργο και το ήθος του μας ανεβάζει σε νέα επίπεδα πνευματικότητας και χριστιανικής ζωής.

Μακαριότατε,
Σε μια εποχή όπου οι βεβαιότητες μας καταρρέουν, που η ελευθερία μας δοκιμάζεται στο όνομα της ασφάλειας και που παρά την πρωτοφανή ροή πληροφοριών και νέων μέσων φαίνεται πως αισθανόμαστε ολοένα και πιο μόνοι. Άδειασαν τα πορτοφόλια και περιχαρακωθήκαμε στα προβλήματα. Μείναμε μόνοι με τις βεβαιότητές μας και τα ατελείωτα κατηγορώ- στον γείτονα, τον πρόσφυγα, τον πολιτικό αντίπαλο.

Ήρθατε σε χρόνια κρίσης. Και πως να μη σκεφτεί κανείς ότι στη μαρτυρία της Εκκλησίας μας, με τη λέξη αυτή δεν αναφερόμαστε σε μια τεράστια δίκη αλλά μια διαπίστωση. Τίποτα δεν καθιστά αντικειμενικά καλύτερους τους αμνούς από τα ερίφια – είναι η φύση τους που είναι διαφορετική. Είναι οι πράξεις μας που μετέβαλλαν και καθόρισαν το ποιοι είμαστε. Έτσι και η τρέχουσα κρίση. Είναι μια διαπίστωση ως προς το τι είμαστε και τι κοινωνία δημιουργήσαμε- και αυτό υπό όρους είναι μια τραγωδία. Σε αυτό το πλαίσιο, το έργο σας, ποιμαντικό και θεολογικό μας καλεί να μελετήσουμε τον Άλλο όχι σαν κάτι το ξένο, αλλά με την καρδιά.

«Κόλαση είναι το μαρτύριο του να μην αγαπάει κανείς» μας θυμίζει εμφατικά ο Ντοστογιέφσκι στους αδελφούς Καραμαζώφ για να τον συναντήσει από μια τελείως διαφορετική αφετηρία ο Σάρτρ στην οντολογική του κραυγή «η κόλαση μου είναι οι άλλοι». Ας έχουμε την ευχή σας, να μάθουμε να είμαστε λίγο πιο ανεκτικοί, λίγο πιο ανοικτοί, λίγο πιο «σιωπηλοί» απέναντι στον συνάνθρωπο. Αγαπήσωμεν αλλήλους ίνα εν ομονοία ομολογήσωμεν.

Άγιοι Αρχιερείς, εύχεσθε υπέρ ημών τω Κυρίω. Ασπαζόμεθα ευλαβώς την δεξιά σας αμφοτέρων.